نیاز گیاهان به 17 عنصر غذایی میباشد ، از این عناصر کربن و هیدروژن و اکسیژن از راه آب و هوا تامین میگردد . باقی عناصر از روش های دیگر ماننده تزریق کود شیمیایی ، کود های آلی و باقیماننده گیاهان از خاک تامین میگردد . بعضی از خاکها بطور طبیعی حاوی این عناصر میباشد ولی در اغلب زمین ها ، بخصوص در کشت مستمر ، کمبود این عناصر ظاهر میگردد که به شرح زیر میباشد .
| عناصر ماکرو | |||
|
N
نیترو
|
P
فسفر
|
K
پتاسیم
|
|
| عناصر میکرو | |||
|
Si
سیلیس
|
B
بوریوم
|
Cu
مس
|
Mn
منگنز
|
|
Zn
روی
|
Fe
آهن
|
Mg
منیزیم
|
Ca
کلسیم
|
در اثر کمبود نیتروژن برگها به رنگ زرد درآمده و رشد گیاه متوقف میگردد . برخلاف علائم کمبود عناصر دیگر ، در هنگام کمبود نیتروژن ، کل پهنک برگ به صورت یکنواخت ابتدا به رنگ سبز کم رنگ سپس زرد خواهد شد.
این علائم ابتدا بر روی برگهای پیر مشاهده شده که علت آن قابلیت حرکت نیتروژن در گیاه است که از برگهای پیر به ست برگهای جوان حرکت میکند .
علائم کمبود فسفر در گیاه همانند کمبود نیتروژن بر روی برگ های پیر مشاهده میشود . در صورت کمبود فسفر رشد اولیه گیاه بسیار ضعیف شده و توسعه ریشه به شدت کاهش میبابد . لذا کمبود این عنصر اثر مستقیم بر روی ریشه گیاه ایفا میکند .
ریشه یک اندام گیاهی است که بر اثر کمبود فسفر مورد خسارت قرار میگیرد . بر اثر کمبود فسفر عمدتا برگ ها کوچک باقی مانده و به رنگ سبز تیره و در نهایت به رنگ صورتی و قهوهای درمیآیند .
کمبود فسفر به شدت تحت تاثیر درجه حرارت میباشد با کاهش درجه حرارت جذب فسفر توسط گیاه کاهش یافته و خسارات ناشی از کمبود بیشتر میشود . لازم به ذکر است منیزیم در گیاه جذب فسفر دچار اختلال کند .
بارزترین علائم کمبود ، زردی برگ های پیر است که به دلیل حرکت پتاسیم در گیاه صورت میگیرد
این عنصر از برگهای پیر به سمت برگ های جوان انتقال می یابد لذا علائم بر روی برگهای پیر ظاهر خواهد شد . در بروز کمبود پتاسیم ،
حاشیه برگهای پیر به رنگ سبز روشن و به تدریج زرد رنگ شده و در نهایت به رنگ قهوهای در میآیند .
در صورت برطرف نشدن کمبود ،
در طولانی مدت علائم زردی را میتوان بر روی برگهای جوان هم مشاهده نمود .
باید توجه داشت که در زمینهایی که میزان کلسیم خاک بالا می باشد .
نیاز پتاسیم گیاه در شرایط طبیعی بیشتر میگردد و در واقع کلسیم یک عامل محدود کننده ، در جذب پتاسیم خواهد بود.
كمبود سيليسيم اغلب منجر به كاهش مقاومت به بيماري‌هايي از قبيل لکه قهوه ای برنج bipolaris oryzae)) مي‌شود. مشخصه اصلی كمبود سيليسيم، لكه‌هاي قهوه‌اي روي برگ‌هاست که در پی آن جذب دي اکسيد کربن توسط گياه کم شده و روزنه ها، به مانند شرايط تنش آبي، بسته میشود و فتوسنتز متوقف مي گردد . در هنگام کمبود این عنصر ، مقدار کلروفيل کم شده و در نتيجه آن فتوسنتز در گياه کاهش مي يابد. و همچنین تعداد دانه ها و درصد رسيدگي دانه ها پایین آمده که در نتيجه ، عملکرد گياه با کاهش مواجه مي گردد.
عوامل تشدید کننده :
از عوامل تشدید کننده کمبود سیلیسیم در خاک می توان به افزایش PH ، خاکهای شنی ، زمین های باتلاقی و مردابی ، مصرف زیاد علف کش ها و افزایش دما آب اشاره کرد .
کمبود شدید این عنصر سبب زرد شدن برگها ، خشکی گل ها و بدشکل شدن
میوه در نهایت موجب مرگ گیاه میشود . کمبود این عنصر در درخت سیب موجب مرگ جوانه های
انتهایی شده که در پی آن جوانه های متعددی در قسمت پایین آن می روید و
شاخه ها به صورت توده ای نازک شده و میوه ها قبل از رسیدن میریزند و همچنین گوشت میوه تلخ ،
بدمزه و پوک میشود . در مرکبات ابتدا لکه های آبگز رو برگهای جوان ظاهر میشود
که بعدا قهوه ای یا خشک میشود . رگبرگ ها ضخیم شده و میوه ها کوچک و چروکیده میشود و
ماده صمغ مانندی در داخل آنها جمع انباشته میگردد و پوست میوه سخت و ضخیم میشود .
کمبود بور باعث توقف رشد و خشگیدگی سرشاخه ها و ریشه ها میشود .
میزان بور در خاکها بسیار کم است و در خاکهای شنی زود شسته میشود .
برگها غیر عادی و ضخیم ،
به رنگ سبز تیره و همچنین روی سر شاخه ها به شکل دسته جمعی (Roset) قرار دارند .دمبرگ ها دارای حفره های صمغی شده و روی پوست میوه لکه های قهوه ای رنگ بزرگ با حالت شکنندگی ظاهر میشود
و در داخل میوه در محل تجمع دانه ها نیز لکه های قهوه ای رنگ صمغی دیده می شود .
علائم کمبود مس در غلات دانه ریز به صورت مارپیچ شدن برگ ها ، زردی عمومی گیاه ،
سوختگی نوک برگ ها و ظهور رنگ سبز کم رنگ و در برگ های جوان ،
عدم تشکیل کامل سنبله به ویژه سنبله انتهایی دیده میشود .
کمبود مس در مرکبات باعث مرگ جوانه های انتهایی میشود . رگبرگهای چروکیده و خمیده شده و رومیوه ها صمغ ترشح میشود .پوست میوه ها ممکن است بترکد و صمغ آن خارج شود .
این درختان شاخه هایی پر رشدی با برگ های درشت به وجود به وجود می آورند .
عوامل تشدید کننده :
از عوامل تشدید کننده میتوان به : خاک های شنی ، گچی ، آهکی ، اراضی مرتعی تازه احیاء شده و مصرف بالای کود ازته اشاره نمود .
منگنز همانند آهن عنصری غیر متحرک در گیاه است و علائم کمبود آن ابتدا در برگهای جوان درخت ظاهر میشود.
مهمترین نشانه کمبود منگنز، کلروز بین برگها میباشد که معمولاً تمام قسمتهای بالای درخت را فرا میگیرد،
بر خلاف کمبود آهن در کمبود این عنصر، قسمت نوک و حاشیه برگهای درخت به صورت سبز باقی میمانند.
علاوه بر آن نیز حالت کلروز در برگ های قسمت بالایی گیاه دیده شده ، ولی رگبرگ ها هنوز سبز باقی میماند.
عوامل تشدید کننده :
از عوامل تشدیدی کننده کمبود این عنصر میتوان به عواملی از قبیل : خاک های پوک و سست
، ph بالا ، خاک های آلی و شنی و به فصول سرد و مرطوب اشاره نمود .
علائم کمبود به صورت زردی بین رگبرگ ظهور میکند ،
بطوری که رگبرگ ها سبز باقی مانده اما فاصله بین رگبرگ ها ابتدا به رنگ سبز روشن و سپس زرد و در نهایت سفید میشو .
عمدتا علائم کمبود ، روی برگهای جوان مشخص میگردد . از علائم دیگر کمبود این عنصر جارویی شدن سرشاخه ها
در باغات میباشد که در نهایت سرشاخه خشک و برگ ها ریزش پیدا میکند .
همچنین فاصله بین گره ها در ساقه کاهش یافته لذا این عمل در کشت های زراعی باعت کوتولگی ریشه میشود .
عوامل تشدید کننده :
خاک های قلیایی (ph>7) : خاک هایی که فاقد ذخایر روی محلول در آب میباشد .
خاک های اسیدی (ph<6) : کاهش درجه حرارت خاک – خاک های اشباع از آب
علائم کمبود آهن ، ابتدا به صورت زردی برگ های جوان ظاهر میشود
به طوری که پهنک برگ زرد و رگبرگها ی سبز باقی مانده است .
ضمن این که این عنصر فاقد حرکت در آوند آبکش بوده و قابل انتقال از برگ های پیر به سمت برگهای جوان نبوده .
همچنین در صورت کمبود آهن سر شاخه خشک خواهد شد .
عوامل تشدید کننده :
از عوامل تشدید کننده میتوان به آهکی بودن خاک ، تهویه نامناسب ،
فقر مواد آلی ، کیفیت نامناسب آب آبیاری ، مقدارد مس بالا و خاک هایی با بافت رسی اشاره کرد .
علائم کمبود منیزیم در ابتدا بر روی برگهای پیر به شکل تغییر رنگ مشاهده میگردد . این علائم در ابتدا به صورت زردی ملایم در فاصله بین رگبرگ هاظاهر میشود که بسیار مشابه با علائم کمبود آهن است ، بخصوص در زمانیکه علائم در حال پیشرفت باشد . برخلاف اینکه علائم کمبود آهن به سرعت بر روی برگها جوان قابل مشاهده است کمبود منیزیم روی برگهای توسعه یافته و پیر قابل مشاهده است .از مهترین گیاهان زراعی که به کمبود منیزیم حساس هستند تیره غلات میباشد . در برخی از مواقع این کمبود به صورت لکه ها و یا نقاط زرد رنگ کلروز در بین رگبرگ ها دیده میشوند که به تدریج این لکه های زرد ، قهوه ای رنگ شده و برگ دچار نکروز میگردد.
کمبود این عنصر باعث کمبود رشد و همچنین لوله شدن برگها و قهوهای شدن ریشه میگردد. پوسیده شدن غنچه‌ها، آسیب‌های پوستی در درختان از دیگر علائم کمبود کلسیم است. به طور کلی کمبود کلسیم موجب بد شکل شدن نقاط رویشی پیرامون پهنک برگهای جوان ، توقف رشد ، ایجاد بافت مرده در برگها و مرگ مریستم می شود.کمبود این عنصر به تدریج موجب پیری زودرس و عدم تشکیل میوه شده و بذور حاصل از گیاهان دچار کمبود کلسیم ، قدرت جوانه زنی ضعیفی دارند. کمبود کلسیم از روی تشکیل ناقص و از هم پاشیده شده ی قسمتهای
انتهایی گیاه تشخیص داده میشود. برگهای جوان نزدیک شاخه بدشکل ، چروکیده و نوک برگ ها به طرف بالا و
حاشیه آنها به طرف بالا یا پایین لوله می شود. حاشیه برگ نامنظم و پاره پاره شد و رشد ریشه کم و
انشعابات آن محدود است . روی ریشه لکه های قهوهای یا مرده نیز مشاهده می شود که بیشتر
از همه علائم کمبود بر روی میوه ها و بافت های ذخیره ایی
سبزیجات مانند غده سیب زمینی نشان میدهد که بصورت لکه های سیاه رنگ و حالت سوختگی است .
در گیاه میخک کمبود کلسیم باعث میشود برگها نسبت به حالت طبیعی نود درجه بچرخند.
عوامل تشدید کننده :
شرایط آب وهوایی گرم وخشک یا رطوبت خیلی بالا، کم آبی و
مصرف بیش از حد پتاس و ازت(بخاطر رشد شدید رویشی) باعث تشدید کمبود کلسیم در در گیاه میگردد
با ارسال ایمیل و یا شماره تلفن همراه خود از طریق سایت ما در جریان آخریان تحولات ، تکنولوژی ها و اخبار روز در زمینه کشاورزی و همچنین آخرین رویدادهای این حوزه قرار بگیرید
